Жер титирөөлөрдүн интенсивдүүлүгүнүн 12 баллдык шкаласы
Жер титирөөлөрдүн интенсивдүүлүгү – жер бетиндеги талкалануулардын жана башка көрүнүштөрдүн даражаларынын жердин бетиндеги конкреттүү чекиттеги сапаттуу мүнөздөмөсү. Ал үчүн он эки баллдык шкала колдонулат.
Жер титирөөнүн күчү боюнча градациясы (интенсивдүүлүгү, сейсмикалык натыйжасы):
Бир балл – минималдык силкинүү, адамдар тарабынан сезилбейт.
Эки балл (абдан алсыз) – бийик имараттардын жогорку кабаттарында алсыз олку-солку болуу сезилет. Себеби болуп техногендүүлүк эсептелет, жүк салынган жүк тартуучу машинанын терезе алдынан өтүүсүнөн пайда болушу ыктымал.
Үч балл (алсыз) – люстралар кыймылдашат.
Төрт балл (мээлүүн) – имараттардын ичинде титирөө сезилет.
Беш балл (күчтүү) – олку-солку болуу имаратта дагы, көчөдө дагы сезилет.
Алты балл (күчтүү) – эмерек жылат жана кулайт, идиш-аяк ордунан ыргыйт, терезенин айнектери жарылат. Адамдар коркуу менен имараттардан көчөгө качып чыгышат.
Жети балл (абдан күчтүү) – бутка туруп туруу кыйын, кыштан тургузулган үйлөрдүн дубалдары жарылат, тепкичтер жана курулуштардын тосмолору кулайт, көчөлөрдө жер көчкүлөр жана жараңкалар пайда болот, кышкысын – дарыяларда жана көлмөлөрдө муз жарылат. Кошумча коркунуч бар – өрттөр, авариялар, кыска ток туташып калуулар.
Сегиз балл (талкалоочу) – кыштан тургузулган тамдар талкаланат, жер алдындагы коммуникациялар үзүлөт.
Тогуз балл (талкалоочу) – кыртышта жараңкалар, дарыяларда жана көлмөлөрдө – катуу толкундоо пайда болот.
Он балл (талкалоочу) – жолдордогу асфальт бүктөлүп жана талкаланат, кыртыштагы жараңкалар – туурасы бир метрге чейин, жер көчөт жана жар кулайт.
Он бир балл (катастрофиялык) – кыштан тургузулган тамдар дээрлик бардыгы талкаланат, жолдор катуу талкаланып калышат.
Он эки балл (катастрофиялык) – жердин бети өзгөрөт, жер кыртышындагы жараңкалардын туурасы 10-15 метрге чейин, тереңдиги – 10 м чейин жетет же андан ашык болот, алар кийинки силкинүүлөрдө биригип же ачык бойдон калышат; кыртыштын вертикалдык олку-солкулуктар амплитудасы жарым метрге жетет; чоң-чоң аянттар чөгүп жана суу толуп калышы мүмкүн, же жогору көтөрүлөт - бир нече ондогон метр амплитудасы менен жана андан дагы көп; жараңкаларды бойлоп жылышуулар жүрөт.